دکتر پروانه محمدخانی استاد تمام گروه روانشناسی بالینی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی تهران،‌ یکی از سخنرانان کلیدی آنلاین کنفرانس بازی‌های رایانه‌ای بود.

دکتر محمدخانی از اعضای هیأت مدیره انجمن روانشناسی ایران و یکی از برجسته‌ترین روانشناسان بالینی کشور در حوزه‌ی سلامت روان، ذهن‌آگاهی، طرح‌واره درمانی و درمان‌های شناختی-رفتاری است که در سطح بین‌المللی نیز پژوهشگری برجسته و شناخته‌شده به شمار می‌رود. روز پنجشنبه ۵ اسفند ۱۴۰۰ ساعت ۱۰:۱۵ در کنفرانس بازی‌های رایانه‌ای به‌صورت آنلاین پای صحبت‌های دکتر محمدخانی در مورد نقش بازی و لذت در سلامت روان و شادکامی نشستیم.

چکیده سخنرانی ایشان به شرح زیر است:

 تاکید بر نقش مثبت بازی در فرایند تحول برای رشد اجتماعی و تحول عاطفی کودک در کارهای پپازه 1962 و اریک اریکسون 1977و ویگوتسکی 1978 دیده شده است. بازی تنوعی از کارکردها را برای کودک به ارمغان می آورد .از جمله به کودک در دستیابی به درگیرشدن در انواع فعالیت ها کمک می کند( کالیلویس، 2001). در روانشناسی بالینی جدا از کاربرد بازی در ارزبابی بالینی و درمان کودکان، کوششهای اخیر به استفاده از بازیهای کامپیوتری و فضای واقعیت مجازی برای درمان اختلالات روانی از جمله ختلالات فوبیا و استرس پس از ضربه و همینطور طیف اوتیسم و اسکیزوفرنیا اختصاص یافته است. سالها روانشناسان بالینی بر کاهش رنج بشر از طریق شناخت و درمان اختلالات روانی متمرکز بود. در نتیجه سلامت روان به معنای عدم وجود اختلال به جای وجود ویژگی ها و صفات مثبت تعریف شد.

جنبش روانشناسی مثبت توسط مارتین سلیگمن (سلیگمن وسیزنمیهالی،2000) تعریف سلامت روان را گسترش داد و شکوفایی از طریق شناخت ویژگی های مثبت مورد توجه قرار گرفت. از عوامل رشد روانشناسی بالینی مثبت، دعوت از متخصصین بالینی برای درک مفهوم بهزیستی بود (وود و تریر،2010) و بنابراین این پرسش مطرح شد که " چگونه می توان "شادکامی را به صورت یک سیاست عمومی درآورد و چگونه می توان شاخصی ملی برای بهزیستی تهیه کرد؟ "در پاسخ به این پرسش تاکید بر هیجان های مثبت و نه منفی در زندگی انسان و استفاده از آن اهمیت یافت. در این راستا مطالعات نشان دادند که اگرچه پاسخ های جنگ و گریز، هنگام برخورد با ترس یا خشم، به بقای اجداد ما در موقعیت های تهدید کننده کمک کرده است(توبی و کوزمایدز،1990). اما دامنه تفکر-عملی که مطابق با تجربه هیجان های مثبت باشد در درازمدت و در طول زمان خصلت سازگارانه دارد(فردریکسون و برانیگان، 2005). هیجان های مثبت خزانه تفکر-عمل را گسترش می دهد و با گذشت زمان منابع تقویتی و شخصی گوناگونی ساخته و پرداخته می شود(فردریکسون،1998 ،2001).مثل منابع جسمی(هماهنگِی، سلامتی قلبی-عروقی و قوام عضلانی)؛ منابع اجتماعی( نظیر دوستی ها، مهارتها و حمایت های اجتماعی)؛ منابع فکری و ذهنی(مانند دانش و توانایی حل مسئله) و منابع روانشناختی( از قبیل خلاقیت، خوش بینی و تاب آوری).

 با گسترش هیجان های مثبت، مارپیچ صعودی بهزیستی تشکیل می شود(فردریکسون،2000). ایده مارپیچ صعودی بهزیستی از نظر مفهومی در نقطه  مخالف دیدگاه عمومی در مورد مارپیچ نزولی افسردگی قرار دارد. کسانی که هیجان های مثبت را تجربه می کنند احتمالاً مارپیچ صعودی بهزیستی را بیشتر و منظم ترتجربه می کنند. در روانشناسی مثبت، مفهوم " درک لذت" به عنوان توجه و درک جنبه های مثبت زندگی و در مقابل مفهوم مقابله است. "درک لذت " بیشتر از " لذت " بردن است و شامل حضورذهن و توجه آگاهانه به تجربه "لذت" است (برایانت و وروف،2007). درک لذت " خود-تنظیمی احساسات مثبت، با ایجاد، حفظ و افزایش عاطفه مثبت از طریق همراهی با تجارب مثبت در گذشته، حال و آینده است (برایانت،1989،2003، برایانت، اریکسن و دهک،2008 ). بنابراین این یک مکانیسم تنظیمی است که ارتباط بین رویدادهای مثبت و واکنش های هیجانی مثبت افراد به این رویدادها را تحت تأثیر قرار می دهد. به نظر می رسد که بررسی مکانیزم اثربخشی کاربرد بازیهای کامپیوتری و فضای واقعیت مجازی برای فراهم اوردن شرایط درک لذت و حضور آگاهانه (از مولفه های عمده سلامت روان و دستیابی به بهزیستی )  " در یافتن پاسخی برای این پرسش که چگونه می توان "شادکامی را به صورت یک سیاست عمومی درآورد و چگونه می توان شاخصی ملی برای بهزیسپتی تهیه کرد؟ کمک کننده باشد.

ویدئوی سخنرانی کلیدی ایشان را اینجا ببینید.